امامت حضرت مهدی  عجل الله تعالی فرجه الشریف   با شهادت امام عسکری علیه السلام، امامت وجود مقدس حضرت صاحب العصر و الزمان، آخرین حجت خدا آغاز می شود. همان گونه که  همه می دانید، ولادت آن وجود مقدس در نیمه شعبان، برخی گفته اند سال ۲۵۰، برخی گفته اند سال ۲۵۶ ه ق در سامرا اتفاق افتاد. این ولادت مخفی بود و آثار حمل در مادر آن حضرت به اراده خداوند وجود نداشت. لذا وقتی که در شب نیمه شعبان امام عسکری علیه السلام به عمه خود بانو حکیمه فرمود: عمه، امشب آخرین حجت خدا به دنیا خواهد آمد او مبهوت شد. گفت: او از کدامیک از کنیزان ش ما به دنیا خواهد آمد؟ فرمود: از صیقل یا نرگس. حکیمه با تعجب گفت: او هیچ آثار حملی ندارد. فرمود: خدا اراده کرده است که او همانند مادر حضرت موسی ع آثار حملی نداشته باشد. حکیمه به یاری حضرت نرجس علیها السلام آمد و امام زمان علیه السلام به دنیا آمد.  همان طور که عرض کردیم امام عسکری علیه السلام تلاش بسیاری کرد که ولادت آن وجود مقدس از دشمن و کسانی که ظرفیت ندارند مخفی بماند. چه زمانی ولادت امام زمان علیه السلام برای همه آشکار شد؟ آن موقعی که امام عسکری علیه السلام به شهادت رسید و دستگاه خلافت و وزرا و مسئولان حکومتی تشییع مفصلی برای حضرت ترتیب دادند. پیکر مقدس امام عسکری علیه السلام را در سامرا تشییع باشکوهی کردند. همه شهر به نوعی تعطیل شد، مردم به تشییع پیکر مقدس حضرت آمدند و دوباره تابوت آن حضرت را به خانه آوردند تا در خانه نماز گزارده شد و در همان جا دفن شود. در حالی که تابوت امام عسکری علیه السلام در حیاط خانه قرار داده شده بود و دستگاه خلافت هم برادر ناباب آن حضرت، يعني جعفر کذاب را به عنوان تنها وارث امام و جانشین او برای منحرف کردن شیعه جلو انداخته بودند، جعفر جلو رفت تا نماز را بر پیکر مقدس امام عسکری علیه السلام اقامه کند. ناگهان دیدند کودکی همچون پاره ای از ماه از داخل خانه بیرون آمد، به سوی تابوت رفت، لباس جعفر را گرفت و کشید، او را عمو خطاب کرد و فرمود: کنار بیا که من از هر کس برای نماز خواندن بر پیکر پدر خود سزاوارتر هستم. این جا بود که همگان متوجه شدند امام عسکری علیه السلام به رغم تمام مراقبت ها نه تنها ازدواج کرده، بلکه فرزندی از او به دنیا آمده است که الآن در چنین سن و سالی است. هیبت امام زمان عليه السلام موجب شد که تا پایان نماز هیچ کس قادر به  حرکتی نباشد و اقدامی نسبت به آن وجود مقدس نکند. امام نماز را اقامه کرده و داخل خانه بازگشت، همگان مبهوت مانده بودند . داریم در این موقع گروهی از قم آمده بودند که امام عسکری علیه السلام را زیارت کنند. شنیدند که آن حضرت از دنیا رفته، به شهادت رسیده، می خواستند که اموال و نامه هایی را که آورده اند به جانشین آن حضرت بدهند. یک عده ای هم آن جا مطرح کرده بودند که جعفر وارث امام و جانشین او است. امام عسکری علیه السلام خدمتکاری به نام ابو الاديان داشت که به دستور امام نامه هایی را برای شیعیان به مداین برده بود. او می گوید: من برگشتم و دیدم که امام به شهادت رسیده و نماز بر پیکر امام اقامه شده، عده ای هم می گویند که جعفر جانشین امام است. با توجه به شناختی که او از جعفر داشته می گوید: اگر جانشین امام این شخص باشد باید فاتحه دين و تشیع را خواند! | همان موقع وقتی این قمی ها آمدند و می خواستند نامه ها و پول ها را به جانشین امام عسکری علیه السلام   بدهند، جعفر جلو رفت و  آنها را خواستار شد. آنها گفتند: باید بگویی که این نامه ها از چه کسانی است و این اموال چقدر است تا آنها را به تو واگذار کنیم. جعفر گفت: از ما علم غیب می خواهید؟ جز خدا کسی علم غیب نمی داند. ناراحت شد. همین موقع خادمی از داخل خانه امام عسکری علت بیرون آمد و گفت: از جانب حجت خدا و جانشین و وصی امام سخن می گویم، آن حضرت فرموده که این نامه ها از فلان اشخاص است، مقدار این وجوهات این اندازه است، بخشی از آن ها طلا است و بخشی غیر آن است. آنها گفتند: هر آن کس که این سخنان را به تو فرموده قطعا امام و جانشین امام عسکری علیه السلام است. لذا آن اموال و نامه ها را به او دادند. این جا بود که جعفر به شدت آشفته شد و نزد معتمد خليفة جبار عباسی رفت و او را از به دنیا آمدن امام زمان علیه السلام  آگاه کرد. معتمد افرادی را برای دستگیری و کشتن امام زمان علت فرستاد. این جا به اراده خداوند آن وجود مقدس غایب شد.  دلایل غیبت امام عصر علیه السلام  اما من چند نکته را اینجا بیان کنم و بحث را خاتمه بدهم . چرا امام زمان علیه السلام غایب می شود در حالی که جامعه باید به حجت خدا دسترسی داشته باشد؟ علل غیبت امام علیه السلام را در این موارد می توانیم ببینیم، یا به تعبیری این موارد قطعا جزء علل غیبت امام است و شاید علل دیگری هم وجود داشته باشد.  یکی حفظ جان امام است. اگر امام زمان علیه السلام غیبت نمی کرد قطعا آن وجود مقدس را در همان سنین کودکی از میان می بردند. چون جامعه هم آمادگی نداشت که آن وجود مقدس را یاری کند. اگر امام از دنیا برود چون آخرين حجت خدا است لذا نجات جهان بی معنا می شود.  دوم این که امام زما ن که تمام قدرت های ظالم را از بین می برد باید بیعت جبار و گردن کشی را در خود ندیده باشد. یعنی با هیچ جباری بیعت نکرده باشد. متأسفانه به خاطر شرایطی که برای امامان پیشین پدید آمد همه امامان پیش از امام زمان علیه السلام مجبور شدند با جباران بیعت کنند. چون بیعت می کردند دیگر نمی توانستند علیه آنها قيام کنند. لذا امام زمان علیه السلام که باید جباران را از بین ببرد نباید بیعت آن ها بر گردن او باشد.  سومین دلیل بحث تجربه کردن همه حکومت ها توسط امت ها است. مردم باید بدانند که حکومت ولایت اهل بیت علیهم السلام برترین حکومت ها است. این ها خود به سوی جباران رفتند، از آن ها پیروی کردند، نتیجه آن را دیدند، ظلم و ستم و استثمار… همه نوع حکومت ها را تجربه کنند و بدانند که بهترین حکومت حکومت اهل بیت علیهم السلام است، با همه وجود به سوی آن ذوات مقدس بیایند تا امام علیه السلام از پس پرده غیبت بیرون بیاید.  مورد چهارم بحث عرضه و تقاضا است، تا مردم به این آمادگی نرسند و خواهان حکومت حجت خدا نباشند و حاضر نشوند در راه تحقق آن از جان و مال خود بگذرند و این تقاضا عمومی نشود، معنا ندارد که آخرین حجت خدا در بین مردم ظاهر باشد. چرا که اگر چنین تقاضایی وجود نداشته باشد آن حضرت یاری نمی شود و چون یاری نشود نجات جهان میشر نخواهد بود.  ارتباط امام زمان علیه السلام با مردم در دوران غیبت  اما در پی غیبت امام زمان علیه السلام دوران غیبت صغری آغاز می شود که ۹۹ سال به طول انجامید. در این مدت چهار نفر از سوی آن حضرت به عنوان نایبان خاص امام ارتباط آن حضرت را با مردم و شیعه برقرار می کردند. این اشخاص بزرگوار عبارتند از: عثمان بن سعيد عمروی، پسر او محمد بن عثمان و حسین بن روح نوبختی و على بن محمد سمری . اینها فقط در این مدت به محضر امام علیه مستقيما شرف یاب می شدند، امام را زیارت می کردند و دستورات امام را به شیعیان می رسانند و سؤالات آن ها را چه مکتوب، چه شفاهی با امام در میان می گذاشتند و پاسخ های لازم را گرفته و منتقل می کردند. اما هنگامی که وفات آخرین آنها يعني على بن محمد رسید امام زمان علیه السلام  به او فرمود که به شیعیان ما خبر دهید بعد از تو دیگر نیابت خاصه نیست، عصر غیبت کبری آغاز می شود و در این عصر شیعه برای حل مسائل خود باید به نائبان عام امام مراجعه کند. 

(و اما الحوادث الواقعة فارجعوا فيها إلى رواة أحاديثا هم حجتی عليکم وأنا حجة الله عليهم) ، یعنی در حوادثی که برای شما پدید می آید و نیاز به امام هست، باید به راويان احادیث امامان یعنی علمای بزرگوار شیعه رجوع کنید که آن ها حجت های امام زمان علیه السلام بر مردم و شیعه هستند، امام زمان علیه السلام هم حجت خدا بر آن ها است. عصر ظهور  اما اشاره ای هم به عنوان بحث پایانی درباره عصر ظهور داشته باشیم . هنگامی که بشریت به قابلیتی رسید که آخرین حجت خدا را با همه وجود یاری کند تا از ظلم و ستم رهانیده شوند، آن وجود مقدس ظهور خواهد کرد. در عصر ظهور امام علیه السلام دو اقدام اساسی خواهد کرد، یکی اقدام سلبی حضرت است که قلع و قمع تمام قدرت های فاسد و جار و جنایت کار و گرفتن داد مظلومان از ظالمان و انتقام گیری از آن ها است. اما جنبه ایجابی، ایجاد حکومت واحد جهانی مبتنی بر عدل و داد و علم و ایمان و ثروت است. در روايات داریم که وقتی امام زمان علیه السلام قدرت ها را در هم کوبید و حکومت واحد عدل الهی را جاری و ساری کرد، چنان امنیتی برقرار می شود و چنان جامعه از رفاه و آسایش و معنویت برخوردار می شود که مردم می گویند ای کاش گذشتگان ما زنده بودند و این موقعیت را درک می کردند و از این موهبت های عظیم بهره مند می شدند. از امام صادق علیه السلام نقل داریم که علم ۲۷ حرف است و تا پیش از ظهور مهدي  علیه السلام ما فقط دو حرف از علم در اختیار بشر قرار گرفته ، ۲۵ حرف دیگر در عصر مهدی عجل الله تعالی فرجه در اختیار جامعه بشری قرار می گیرد. یعنی در عصر امام زمان علیه السلام است که اختراعات اکتشافات خارق العاده ای صورت می گیرد، آن موقع است که مجد و عظمت اسلام به رخ دیگران کشیده می شود. داریم که در عصر امام زمان علیه السلام از هر قطره آب و هر وجب خاک بهره برداری می شود و هیچ جایی از روی زمین نیست مگر این که یا زیر کشت و زرع و آبادانی قرار گرفته باشد یا ساختمان ها و کارخانه ها و تجهیزاتی که برای بشر نیاز است به خود اختصاص داده باشد. به امید ظهور قریب الوقوع آن حضرت و آرزوی سلامتی برای وجود مقدس او.

استاد رجبی دوانی